هدیه دادن در زندگی زناشویی
هدیه دادن، از امور پسندیدهای است که آثار مثبت و ارزندهای را در روابط انسانی بر جا میگذارد. این امر، تأثیر ویژهای نیز بر روابط همسران و ایجاد سازگاری و آرامش در میان آنان خواهد گذاشت. هدیه، تحفه و ارمغانی است که به رسم ابراز محبت و بزرگداشت برای کسی میفرستد. (۱) تقدیم تحفه و هدیه به اعضای خانواده، از جمله همسر، چنان اهمیتی دارد که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم میفرمایند:
من دخل السوق فاشتری تحفه فحملها الی عیاله کان کحامل صدقه الی قوم محاویج؛ (۲) هر کس به بازار برود، تحفهای را خریداری کند و به خانوادهاش هدیه کند، همانند کسی است که صدقهای را به گروه نیازمندان رسانده باشد.
هدیه دادن در ظاهر امر مهمی به شمار نیامده و از امور پیش پا افتاده محسوب میشود؛ ولی آثار تربیتی ویژهای بر آن مترتب است که در این مجال به آن میپردازیم:
آثار هدیه در سازگاری همسران
اعطای هدیه به همسر از زوایای گوناگونی به سازگاری همسران کمک میکند؛ از جمله:
أ. پاکسازی اخلاقی
یکی از مهمترین اموری که در سازگاری همسران ایفای نقش میکند، عاری بودن آنها از اخلاق و صفات ناپسند است، به طوری که در بسیاری از درگیریها و مشاجرات خانوادگی ردّ پای یکی از ویژگیهای نامطلوب اخلاقی دیده میشود. از آنجا که هدیه دادن، بهبود بسیاری از این صفات ناپسند را به دنبال دارد، میتواند به آرامش و تفاهم همسران در زندگی مشترک بینجامد.
رسول اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم) مکرّر میفرمودند:
تَهادُّوا فَاِنَّ الهَدِیَّهَ تَسُلُّ السَّخائِمَ؛(۳) به یکدیگر هدیه دهید؛ به درستی که هدیه دادن، کینهها را از بین میبرد.
«سَلَّ» به معنای خارج کردن چیزی از چیز دیگر همراه با رفق و مداراست.(۴) بر این اساس، هدیه دادن باعث آن میشود که بسیاری از بدیهای اخلاقی به راحتی و بدون احساس سختی، از وجود هدیه دهنده و هدیه گیرنده خارج شود.
بخل، حرص، خشم، کینه و… نخست از وجود هدیه دهنده بیرون میشود تا او بتواند به دیگری هدیه دهد. هدیه گیرنده نیز با پذیرش هدیه، زمینهٔ پاکسازی خود از صفات ناپسندی همانند تکبر، خود برتربینی و کینه را فراهم میسازد.
عایشه میگوید:
اهدت الّی امرأه مسکینه هدیه فلم اقبلها رحمه لها فذکرت ذلک لرسول الله (علیه السّلام) فقال: الّا قبلتیها منها و کافیتیها منها! فلاتری انّک حقّرتیها! یا عایشه، تواضعی فان الله یحب المتواضعین و یبغض المستکبرین؛(۵) زن مستمندی هدیهای به من داد و من آن را از باب ترحّم بر او نپذیرفتم. پس از آنکه ماجرا را برای رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم بازگو کردم، حضرت فرمودند: چرا هدیه را قبول نکردی و متقابلاً به او ندادی تا خیال نکند او را تحقیر کردهای؟ ای عایشه، فروتن باش؛ زیرا خداوند فروتنان را دوست دارد و از متکبران متنفر است.
در روایت دیگری امیرالمؤمنین علیهالسّلام دادن هدیه را زمینهساز بر طرف شدن برخی مشکلات فردی و اجتماعی معرفی کرده و فرمودهاند:
ما استعطف السلطان و لا استسلَّ سخیمه الغضبان و لا استمیل المهجور و لا استّنجِحت صِعاب الامور و لا استدفعت الشرور بمثل الهدیه؛(۶) برای جلب عطوفت سلطان، از بین رفتن کینه خشمگین، به دست آوردن دل مهجور، غالب شدن بر مشکلات و رفع شرور، چیزی همانند هدیه، کار آمد نیست.
از جمله صفات ناپسندی که با هدیه دادن زدوده میشود، کینه است. هرگاه فردی کینهٔ همسرش را در دل بگیرد، امید به سازگاری آنها و ایجاد آرامش در محیط خانواده از بین میرود؛ امّا تأثیر هدیه آن چنان معجزه آساست که باعث میگردد کینهٔ دیرینه از عمق جان فرد، رخت بر بندد.
در روایات متعددی تأثیر هدیه در کینه زدایی مورد توجه قرار گرفته است که برای نمونه به یکی از این روایات از رسول اکرم صلی الله علیه وآله و سلم اشاره میکنیم:
تهادّوا تحابّوا تهادّوا فانها تذهب بالضغائن؛(۷) به یکدیگر هدیه دهید تا زمینه ساز محبت شما به یکدیگر شود؛ پس به درستی که هدیه کینهها را از بین میبرد.
از مجموع مطالب گذشته روشن میشود که یکی از پیامدهای هدیه دادن، پاکسازی درونی شخص است.
ب. جلب محبّت
هدیه علاوه بر آنکه کینه را از دل هدیه دهنده و هدیه گیرنده خارج میسازد، باعث ایجاد محبّت و مودّت میان آنان نیز میشود. در روایات متعددی – از جمله روایت پیشین – جلب محبّت از جمله نتایج طبیعی هدیه دادن به شمار آمده است: «تهادوا تحابّوا»(۸) هدیه دهید تا به یکدیگر محبت پیدا کنید».
علاوه بر این گونه روایات، در روایات دیگری نیز محبّت، نتیجهٔ قهری هدیه به شمار آمده است. روایتی از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم است که میفرمایند:
تهادوا بالنبق تحیی المودة و الموالاة؛(۹) با میوه درخت سدر به یکدیگر هدیه دهید تا مودّت و یاریرسانی زنده شود».
گویا پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در این روایت شریف متذکر این نکته میشوند که ارزش مادی هدیه اهمیّت چندانی ندارد؛ بلکه حتی هدیه دادن «نَبِق» (میوهٔ درخت سدر) نیز تأثیر بسیار مهمی در ایجاد صمیمیت و محبّت خواهد داشت؛ بنابراین همسر نباید نگاه خود را به لوازم ارزشمند مادّی معطوف سازد تا در نتیجه، اوّلاً هدیه دادن را بر خود سخت کند و ثانیاً تعداد آن را کاهش دهد و به حدّاکثر سالی یک بار اکتفا بسنده کند. آنچه در هدیه مهمّ است، ابراز علاقهای است که در پس آن نهفته و همسر با نگاه تیزبین خود پرده از روی هدیه به ظاهر کمارزش کنار میزند و امواج نهانی محبّت همسر را مشاهده میکند.
در حدیث دیگری نیز امیرالمؤمنین علیهالسّلام جلب محبت را پیامد طبیعی هدیه به شمار میآورند و میفرمایند: «الهدیه تجلب المحبه؛(۱۰) هدیه جلب محبت میکند».
رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در روایتی، هدیه گیرنده را به این نکته توجه میدهند که نباید مقدار هدیه را در نظر بگیرد؛ بلکه با قبول هدیه، کرامت هدیه دهنده را حفظ کند.
آن الگوی انسانیت میفرمایند:
«لو اُهدی اِلیَّ کُراع لقبلته و کان ذلک من الدین؛(۱۱) اگر پاچهٔ گاو یا گوسفندی نیز به من هدیه دهند، آن را میپذیرم و این از دین است».
پس از ذکر آثار اخلاقی و عاطفی هدیه، چند نکته مهم در این در زمینهٔ را مورد توجه قرار میدهیم:
مناسبتهای هدیه
تأثیر هدیه از نظر زمانی کلّی است و به موقعیتها بستگی ندارد؛ ولی این تأثیر در برخی موقعیتها شدّت بیشتری دارد.
در شب زفاف، پیش از مجامعت:
برای نمونه، از تأکیدات اسلام آن است که مرد پس از ازدواج در شب زفاف، هدیهای تقدیم همسر خود کند و آمیزش پیش از آن، مکروه دانسته شده است:
عن ابی عبدالله علیهالسّلام:
اذا تزوج الرجل المرأه فلایحلّ له فرجها حتی یسوق الیها شیئاً درهماً فما فوقها او هدیهً من سویقٍ او غیره؛(۱۲) وقتی مردی ازدواج میکند آمیزش با او صحیح نیست مگر اینکه چیزی در حدّ درهم و بیشتر یا آرد گندم و غیر از آن را به زن هدیه کند.
در اعیاد و مناسبتهای مذهبی:
از مناسبتهای دیگری که تأثیر هدیه را مضاعف میسازد، عیدها و ایام بزرگداشت دینی و ملّی است. در میان عیدهای مذهبی، عید سعید غدیر، جایگاه ویژهای دارد و بر عیدی دادن به همسر و فرزندان در آن روز، بسیار تأکید قرار گرفته شده است.
امیرالمؤمنین علیهالسّلام در خطبهای که در این روز ایراد فرمودند، هدیه و توسعه بر خانواده را در این روز، بسیار مهم شمردند:
… عودوا رحمکم الله بعد انقضاء مجمعکم بالتوسعه علی عیالکم… وهبوا لاخوانکم و عیالکم من فضله بالجهد عن جودکم و بماتناله القدرة من استطاعتکم؛(۱۳) خداوند شما را رحمت کند پس از آنکه اجتماعتان پایان یافت، نزد خانواده برگردید و با توسعه بر اهل خانه خود به آنان صله دهید. با کوشش خود از باب سخاوتمندی آنچه را که از فضل خدا روزیتان شده است، و آنچه در توانتان است، ببخشایید.
در اعیاد ملی:
دادن هدیه در عیدهای ملّی نیز، قابل توجه و مهمّ است، چنانکه در روایت آمده است:
عنه صلی الله و آله انه اهدی الیه فالوذج فقال ما هذا؟ قالوا یوم نیروز قال فنِوروزوا ان قدرتم کل یوم یعنی تهادّوا و تواصلوا فی الله؛(۱۴) به حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم فالودهای هدیه داده شد. حضرت فرمودند: این چیست؟ گفتند: امروز نوروز است. حضرت فرمود: اگر توانستید هر روز ما را نوروز قرار دهید؛ یعنی در راه خدا هدیه دهید و ارتباط برقرار کنید.
همچنین در حدیثی دیگر آمده است:
أتی علی بهدیه النیروز فقال علیهالسّلام): ما هذا؟ قالوا: یا امیرالمؤمنین الیوم النیروز فقال علیهالسّلام: اصنعوا لنا کلّ یوم نیروزاً؛(۱۵) برای حضرت علی علیهالسّلام در عید نوروز هدیهای آوردند. حضرت فرمودند: این چیست؟ آنها گفتند: امروز روز نوروز است. حضرت فرمود: هر روز ما را نوروز قرار دهید.(۱۶)
سوغاتی:
هدیه پس از بازگشت از مسافرت نیز، تأثیر شگرفی بر وحدت دلها و آرامش محیط خانواده خواهد داشت. سوغات سفر برای همسر آن چنان اهمیت دارد که امام صادق علیهالسّلام با استناد به سیرهٔ حضرت ابراهیم علیهالسّلام میفرمایند:
اذا سافر احدکم فقدم من سفره فلیأت اهله بما تیسّر و لو بحجرٍ فإن ابراهیم علیهالسّلام کان اذا ضاق اتی قومه و انه ضاق ضیقه فاتی قومه فوافق منهم اَزمهً فرجع کما ذهب فلّما قرب من منزله نزل عن حماره فملأ خرجه رملاً اراده ان یُسکِّن من روح ساره فلّما دخل منزله اخذ الخرج عن الحمار و افتتح الصلاه فجائت ساره ففتحت الخرج فوجدته مملوءاً دقیقاً فاعتجنت منه و اختبرت ثم قالت لابراهیم: انفتل من صلاتک فکل فقال لها انّی لک هذا قالت من الدقیق الذی فی الخرج، فرفع رأسه الی السماء فقال اشهد آنک الخلیل؛(۱۷)
ترجمه حدیث: هرگاه یکی از شما مسافرتی میرود و از سفر بر میگردد، باید برای خانوادهاش آنچه ممکن است – گرچه سنگی باشد – هدیه بیاورد. به درستی که حضرت ابراهیم علیهالسّلام اینگونه بود که هرگاه به تنگنایی برخورد میکرد، به سوی قوم خویش سفر میکرد. در مقطعی به تنگنا افتاد و پیش قوم خود رفت. پس آنگاه به سوی اهل خویش بازگشت. چون به منزلش نزدیک شد، از مرکب پیاده شد و خورجین آن را از شن پر کرد. پس چون داخل خانه شد، خورجین را از روی مرکب برداشت؛ آنگاه به نماز ایستاد. پس ساره آمد و خورجین را باز کرد و آن را پر از آرد یافت. پس آن را آماده کرد و نان پخت. سپس به ابراهیم علیهالسّلام گفت: نمازت را تمام کن و از نان مصرف کن. حضرت ابراهیم علیهالسّلام به او گفت: این نان از کجا آمده است؟ ساره گفت: از آردی که در خورجین بود! پس حضرت سر خود را به آسمان بلند کرد و گفت: خدایا، شهادت میدهم که تو خلیل هستی.
از روایات گذشته اهمیت هدیه دادن به همسر در ایجاد آرامش و سازگاری روشن میشود. از خصوص روایات مربوط به نوروز به دست میآید که لازم نیست هدیه به زمان خاصی محدود شود، هر چند اعطاء آن در مناسبتهایی همچون عیدها، روز تولد همسر، ازدواج و… در روابط عاطفی همسران تأثیر آشکارتری خواهد داشت.
انگیزه و نیّت هدیه
هدیه دادن به همسر میتواند به انگیزههای مختلفی صورت پذیرد. امام صادق علیهالسّلام با نقل حدیثی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به سرّ انگیزه اصلی هدیه دادن اشاره کرده و فرمودند:
الهدیه علی ثلاثه اوجهٍ: هدیه مکافأه و هدیه مصانعه و هدیه لله عزّوجلّ؛(۱۸) هدیه سه گونه است: هدیه جبرانی، هدیه رشوهای و هدیهای فقط برای خدا.
طبق این حدیث گاهی هدیه فرد به همسر به منظور جبران هدیهای است که وی عطا کرده است= (مکافاه). همچنان که گاهی هدف از هدیه، آن است که همسر آن را جبران کند و در مقابل، او نیز هدیهای ببخشد= (مصانعه). این مصداق ضربالمثل معروفی است که میگوید: «کاسه جایی رود که قدح باز آید!» هدیه دادن با این دو انگیزه نیز، برخی از آثار هدیه، چون برطرف کردن کینه و جلب محبت را به همراه خواهد داشت؛ ولی بهترین انگیزه در تقدیم هدیه، آن است که جلب نظر و محبت خداوند در آن مورد توجه باشد و حتی اگر درصدد جبران احساس همسر است، به منظور خشنودی خدای متعال هدیه دهد. در چنین شرایطی برای فرد، مهم نیست که آیا همسرش به او هدیه داده است یا نه. همچنان که برای او مهم نیست که همسر احسان وی را جبران خواهد کرد یا خیر. چنین هدیه دادنی ضمن تحصیل آثار مثبت در زندگی فردی و خانوادگی، زمینهٔ تقرب هر چه بیشتر به خالق را نیز فراهم میسازد. چنین هدیهای حتی شامل کسی میشود که اهل هدیه دادن نیست.
امیرالمؤمنین علیهالسّلام در تأیید این نوع هدیه دادن میفرمایند:
عُد من لا یعودک، واهد الی من لا یهدی الیک؛(۱۹) عیادت کن از کسی که به عیادت تو نمیآید و هدیه بده به کسی که به تو هدیه نمیدهد.
انواع هدیه
هدیهای که فرد به همسر خود تقدیم میکند، انواع گوناگونی را در بر میگیرد؛ ولی به طور کلّی میتوان آن را به دو نوع مادّی و معنوی تقسیم کرد. مصداقهای هدیه مادّی تا حدودی روشن است و فرد باید با شناخت روحیّات همسر، لوازم مادّی مورد علاقهٔ همسر را شناسایی و در زمان مناسب آنها هدیه کند. امّا هدیهها به نوع مادّی خلاصه نمیشود و مصداقهای معنوی نیز دارد. کلمات حکمت آمیز و موعظه، از جمله برترین هدایا به شمار آمده است:
عن رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم:
ما اهدی المرء المسلم علی اخیه هدیة افضل من کلمة حکمة یزیده الله بها هدی و یردّه عن ردی. از میان هدایایی که یک مرد مسلمان به برادر خویش میدهد، برتر از سخن حکمتآمیزی نیست که به واسطه آن، خداوند هدایت او را زیاد و پستی او را دور کند.
در حدیث دیگری امام علی علیهالسّلام میفرمایند: «نعم الهدیة الموعظه؛(۲۰) موعظه، هدیه خوبی است». از این روایات استفاده میشود که مناسب است هدیه همواره جنبهٔ مادی نداشته باشد و هدیهدهنده هدایای معنوی خود را نیز در قالبی دوستانه و ارزشمند که حاکی از محبّت قلبی اوست، به وی تقدیم کند.
موارد منع پذیرش هدیه
دریافت هدیه از کفّار:
در مواردی از پذیرش هدیه، نهی شده که از محل بحث ما خارج است. دربارهٔ جنگاوری معروف به نام ملاعب آمده است که او برای پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم هدیهای آورده بود، حضرت به او فرمودند: آیا اسلام آوردی؟ او گفت: نه، حضرت فرمودند: من از گرفتن هدیه مشرکان نهی شدهام؛ فانّی نُهیتُ عن زبدِ المشرکین؛(۲۱) من از پذیرش هدیهٔ مشرکان نهی شدهام.
إعطاء رشوه با نام هدیه:
همچنین دربارهٔ رشوهای که به نام هدیه مطرح میشود، دستور داریم که آن را نپذیریم. حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم به علی بن ابی طالب علیهما السّلام فرمودند: به زودی مسلمانان به وضعیّتی نامطلوب خواهند رسید که رفتارشان چنین خواهد بود:
یستحلون حرامَه بالشبهات الکاذبه… فیستحلّون الخمر بالنبیذ و السحت بالهدیة و الرّبا بالبیع؛(۲۲) حرام خدا را با شبهههای دروغین حلال میسازند… پس شراب را به نام نبیذ، رشوه را به نام هدیه و ربا را به نام بیع، حلال میکنند.
در همین زمینه، روایتی از امام رضا علیهالسّلام ذیل آیه شریفه «اکّالون للسحت» نقل شده است که میفرماید:
هو الرجل یقضی لاخیه الحاجه ثم یقبل هدیته؛(۲۳) خورندهٔ مال حرام، کسی است که حاجت برادر خویش را برآورده سازد، سپس هدیه او را قبول کند.
این روایت در مجموعهٔ روایات رشوه آمده است؛ بنابراین در صورتی که رشوه با عنوان هدیه مطرح شود، از پذیرش آن نهی شده است، و گرنه هدیه به عنوان اوّلی خود بسیار مطلوب است.
مهارتهایی برای افزایش کارآمدی هدیه
توجه به برخی مهارتها، تأثیرگذاری هدیه به همسر را تا حدّ قابل ملاحظهای افزایش میدهد. در اینجا برخی از این مهارتها را توضیح میدهیم:
أ. شناسایی گرایشها(۲۴)
هر یک از دو جنس مرد و زن گرایشهای خاصّ خود را دارند و این گرایشها در انتخاب نوع هدیه باید مورد توجه قرار گیرد؛ بنابراین صرف توجه به ارزش مادی هدیه نه تنها راهگشا نیست، بلکه گاهی به مشکلاتی نیز دامن میزند. برای مثال مردی که همواره پول زیادی را به همسرش هدیه میکند، توقّع دارد که همسرش دیگر مشکلی نداشته باشد. چنین شوهری به همسر خود اجازهٔ ناراحتی نمیدهد؛ چون فکر میکند بیشترین امکانات را در اختیار او گذاشته است. در حالی که او باید بداند که نیازهای عاطفی با پول حل نمیشود و هنگامی که نیازهای مالی زن برآورده میشود، او بیشتر به فکر نیازهای عاطفی خویش میافتد.(۲۵) [که در مواردی ممکن است اگر از طریق مشروع تأمین نشود به روش دیگری برآورده شود.]
آنچه هدیه را تأثیرگذارتر میکند، عواطفی است که در پس آن قرار دارد. این بار عاطفی در برخی هدیهها بسیار وجود دارد و هدیه دهنده باید آنها را شناسایی کند. برای مثال نتیجهٔ تحقیقات اخیر دربارهٔ هدیه که از طریق رسانههای گروهی پخش شد. این بود که محبوبترین هدیه برای زنان شاخه گلی است که همسر به آنان تقدیم میکند؛ حتی آنان مایلند در فصل بهار و تابستان، گلهایی با رنگهای روشن و در زمستان گلهایی با رنگهای قرمز از شوهران خود دریافت کنند.
علاوه بر این، لازم است گرایشهای طرف مقابل در دادن هدیه مورد توجه قرار گیرد. همچنین باید گرایشهای خاصّ همسر نیز شناسایی و در تهیه هدیه ملاحظه شود. ممکن است همسر ما از آنچه عموم همسران میپسندند، تنفر داشته باشد و آن را مطلوب نداند و به جای آن چیز دیگری را بپسندد. در این صورت باید آن موارد شناسایی شود و همانهایی که مورد علاقهٔ اوست، به عنوان هدیه به همسر تقدیم گردد.
ب. تقویت مثبت (۲۶) و (۲۷)
در این شیوه، هنگامی که زن یا شوهر چیزی میگوید یا رفتاری انجام میدهد که احساس خوبی در طرف مقابل ایجاد میکند، طرف مقابل به صورت کلامی یا غیر کلامی از او قدردانی میکند. بر این اساس، علاوه بر آنکه نفس هدیه دادن به تقویت ارتباط عاطفی زوجین میانجامد همسر را در جهت تکرار عمل یا کلام مورد نظر تقویت میکند و از این جهت نیز به ایجاد و تقویت سازگاری میان همسران مدد میرساند.
چنانچه بیان شد تقویت مثبت به صورت کلامی نیز محقق میشود و تنها منحصر به اهدای اشیاء نیست. (۲۸) تقویت کلامی همسر پس از انجام دادن رفتار مطلوب یا گفتن سخنی دلنشین، علاوه بر آنکه در تشویق و تقویت رفتار، بسیار مؤثر است، آسان و کم هزینه نیز هست و باعث میشود که تقویت با سهولت و سرعت بیشتری صورت پذیرد.
ج. تقویت منفی(۲۹)
تقویت منفی، به معنای نیرومند شدن یک رفتار، پس از حذف تقویت کنندهٔ منفی به دنبال آن است.(۳۰) در واقع با حذف عاملی آزارنده همسر که به دنبال رفتار یا گفتار مطلوب صورت گرفته است، آن رفتار یا گفتار را تأیید و تقویت میکنیم.
مثال زیر میتواند نقش این شیوه را روشن کند:
مردی را در نظر بگیرید که نشانههای تمکین نکردن و نشوز را در رفتار همسر خود مشاهده کرده است. او برای بازداشتن همسر از این رفتار نامطلوب با عمل به قرآن کریم(۳۱) از بستر استراحت همسر خود اعراض کرده است. این اعراض پیامدی ناخوشایند برای همسر به شمار میرود. در این شرایط، اگر زن، تغییر رویّه دهد و نشانههای تمکین بروز دهد، مرد به إعراض، پایان میدهد و بدین وسیله عامل آزارنده را برطرف میسازد و این خود زمینههای نیرومندی و تقویت رفتار عاری از نشوز همسر را فراهم میکند. با این حساب، پایان دادن به اعراض، نوعی هدیه رفتاری به همسر محسوب میشود که به تشویق همسر به رفتار مطلوب (تمکین) میانجامد.
د. تنوع(۳۲)
استفاده از تغییر و تنوع در انتخاب هدیه، به تأثیرگذاری بیشتر هدیه در تقویت گرایش عاطفی همسران کمک میکند. تنوّع، باعث انبساط و شکفتگی خاطر میشود؛ به خصوص اگر آن تجدّد و تنوّع در جهت حیات و تازگی زندگی باشد. ویژگی زندگی دنیا، طلب تغییر، تنوّع و تحوّل است؛ البته این درخواست به این دنیا اختصاص دارد و کیفیت بهشت و نعمتهای آن به گونهای است که بهشتیان دگرگونی آن را طلب نمیکنند: إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ کَانَتْ لَهُمْ جَنَّاتُ الْفِرْدَوْسِ نُزُلًا خَالِدِینَ فیها لَا یَبْغُونَ عَنْهَا حِوَلًا؛(۳۳) کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته کردند، مهمان سرایشان باغهای فردوس است که در آن، جاویداناند و هرگز هوای تحوّل نمیکنند.
بنابراین ایجاد تحوّل و تنوّع در هدایا از نظر رنگ، شکل، ارزش مادّی و معنوی، چگونگی گفتار، رفتار و… تأثیر خاصی در استفاده از این شیوه خواهد داشت.
پینوشتها:
۱. علی اکبر دهخدا، لغت نامه دهخدا «هدیه».
۲. محمد محمدی ری شهری، میزان الحکمه (عنوان الزواج)
۳. محمدبن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۵، ص ۱۴۳.
۴. المنجد، مادّه «سلَّ»
۵. محمد محمدی ری شهری، میزان الحکمه، ج ۱۴، ص ۶۶۵۰.
۶. میرزا حسین نوری، مستدرک الوسائل، ج ۱۳، ص ۲۰۷.
۷. محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۵، ص ۱۴۴.
۸. همان.
۹. همان.
۱۰. میرزا حسین نوری، مستدرک الوسائل، ج ۱۳، ص ۲۰۷.
۱۱. محمد بن حسن حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ج ۱۷، ص ۲۹۰.
۱۲. همان، ج ۲۱، ص ۲۵۴.
۱۳. محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج ۹۴، ص ۱۱۷.
۱۴. میرزا حسین نوری، مستدرک الوسائل، ج ۱۳، ص ۲۰۵.
۱۵. محمدبن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱۷، ص ۲۸۸.
۱۶. جالب آنکه در روایتی وارد شده که نیروز همان روزی است که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در غدیر خم از مردم عهد به ولایت امیرالمؤمنین (علیه السّلام) گرفت. عوالی اللئالی، ج ۳، ص ۴۰.
۱۷. همان، ج ۱۱، ص ۴۵۹.
۱۸. محمدبن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۵، ص ۱۴۱.
۱۹. محمدبن حسن حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ج ۱۷، ص ۲۸۸.
۲۰. عبدالواحد آمدی، غررالحکم، ص ۱۲۱.
۲۱. عبدالعلی عروسی حویزی، تفسیر نور الثقلین، ج ۱، ص ۶۳۳.
۲۲. نهج البلاغه، خطبه ۱۵۶.
۲۳. محمدمحمدی ری شهری، میزان الحکمه، ج ۱۴، ص ۶۶۴۸.
۲۴. Recognition Tendencies
۲۵. جانگری، مردان مریخی و زنان ونوسی، ترجمه سید رضا نیاز، ص ۱۷۸.
۲۶. Positive Reinforcement
۲۷. دیویس کنث، خانواده، راهنمای مفاهیم و فنون برای متخصص یاوری، ترجمه فرشاد بهاری، ص ۱۸۹.
۲۸. امام صادق (علیه السّلام) در بیانی ارزشمند بهترین دوست خود را کسی دانستهاند که عیبهای ایشان را به ایشان تقدیم دارد. در این بیان ارائه عیوب نیز عنوان «هدیه» به خود گرفته است. محمدبن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۲، ص ۶۳۹.
۲۹. Negative Reinforcement
۳۰. علی اکبر سیف، روانشناسی پرورشی، ص ۲۴۵.
۳۱. نساء، ۳۴: «وَ اللاَّتِی تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَ اهْجُرُوهُنَّ فِی الْمَضَاجِعِ».
۳۲. naviety
۳۳. کهف، ۱۰۷ و ۱۰۸.
منبع مقاله:
حسینزاده، علی؛ (۱۳۹۱)، همسران سازگار: راهکارهای سازگاری، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، چاپ سیزدهم
- ویرایش جزئی توسط مسعود رضانژاد فهادان