سرطان چگونه به وجود می‌آید؟ دلیل سرطان چیست؟

طبق آمار رسمی انجمن سرطان آمریکا، مردان در طول زندگی به احتمال ۴۲ درصد و زنان به احتمال ۳۸ درصد به سرطان مبتلا می‌شوند. در انگلستان وضعیت از این هم بدتر است، ۵۴ درصد مردان و ۴۸ درصد زنان ممکن است زمانی در طول زندگی خود به سرطان مبتلا شوند.

برای درک بهتر اینکه اصلا چرا سرطان وجود دارد و چرا سرطان می‌گیریم، باید به فرایندی بنیادین در بدن خود مراجعه کنیم؛ فرایندی به نام تقسیم سلولی. همه‌ی ما از لقاح یک اسپرم و یک تخمک بوجود آمده‌ایم. چند روز بعد از لقاح و وقتی تخمک بارور می‌شود، بر اثر فرایند تقسیم سلولی توپی متشکل از چند صد سلول بوجود می‌آید. بدن ما از همین تقسیم‌های سلولی ساخته می‌شود. زمانی که به بلوغ کامل می‌رسیم، بدن ما تریلیون‌ها سلول دارد.

تقسیم سلولی در بدن ما به صورت کاملا کنترل شده انجام می‌شود. حتی بعضی از سلول‌ها عامدانه از بین می‌روند تا بدن ما صحیح شکل بگیرد. مثلا زمانی که در دوران جنینی دست‌های ما بوجود می‌آمد، بعضی از سلول‌ها در فرایندی به نام «خزان یاخته‌ای» خودکشی کردند تا فضای بین انگشت‌ها ساخته شود. این تقسیم سلولی برای رشد و نمو ما ضروری است، با این حال اگر تقسیم‌ها از کنترل خارج شوند آن زمان است که مشکل ایجاد می‌شود. سرطان فرایند لجام گسیخته‌ی تقسیم سلولی است. زمانی که سلول‌ها همه‌ی قوانین محدود کننده‌ی تقسیم را می‌شکنند و دیوانه ‌وار شروع به تقسیم شدن می‌کنند.

سلول‌های سرطانی از کنترل خارج و شروع به تکثیر شدید می‌کنند. تهدید از جانب تعداد کمی از سلول‌هاست که مکانیسم ترمیمی نمی‌تواند آن‌ها را درست کند. در طول زمان یکی از این سلول‌های افسار گسیخته می‌تواند آن‌قدر تقسیم شود که در نهایت غده‌ای متشکل از هزاران سلول را تشکیل دهد. در آخر وقتی تعداد آن‌ها به میلیاردها رسید با یک تومور مواجه می‌شویم. وقتی انباشت سلول‌ها تبدیل به تومور شد، فرد به طور کامل به سرطان مبتلا شده است. تومور باید خارج و همه‌ی سلول‌های سرطانی در آورده شوند. حتی اگر چند سلول باقی بماند، خیلی سریع ممکن است دوباره تقسیم شوند و تومورهای جدید بوجود آورند. وقتی سلول‌های سرطانی جهش می‌کنند، تنوع ژنتیکی آن‌ها افزایش می‌یابد.

همه‌ی سلول‌های سرطانی شبیه به هم نیستند. وقتی یک سلول سرطانی تقسیم می‌شود، ممکن است دچار جهش‌های ژنتیکی جدید شود که رفتار آن را تغییر می‌دهد. به بیان دیگر، سلول سرطانی تکامل پیدا می‌کند. وقتی که سلول‌های درون یک تومور جهش پیدا می‌کنند، از نظر ژنتیکی بسیار گوناگون می‌شوند.

در یک تومور سلول‌هایی باقی می‌مانند که سرطانی‌تر هستند. سوانتون می‌گوید ما با شاخه‌هایی از تکامل دست و پنج نرم می‌کنیم که تنوع را می‌سازند و تنوع باعث می‌شود تومور در برابر درمان مقاومت کند. در حقیقت از دلایلی که باعث می‌شود سرطان را بتوان سخت درمان کرد این است که تومورها دائما از نظر ژنتیکی تغییر می‌کنند. به همین دلیل سوانتون و بقیه که در این حوزه کار می‌کنند، می‌خواهند از درب تکامل برای درمان سرطان وارد شوند.

به تکاملی که در یک تومور سرطانی رخ می‌دهد به شکل درختی با شاخه‌های زیاد نگاه کنید. در پایه‌ی درخت جهش‌های ژنتیکی اولیه‌ای قرار دارند که باعث فعال شدن تومور شده‌اند. جهش‌هایی که بین همه‌ی سلول‌های تومور به اشتراک گذاشته می‌شوند و همه‌ی آن‌ها دارای آن جهش ژنتیکی هستند. به صورت نظری، درمانی که بتواند آن جهش‌های اولیه‌ را هدف بگیرد باید همه‌ی سلول‌های تومور را نابود کند. این روشی است که اکنون در بعضی درمان‌ها استفاده می‌شود. مشکل این‌جاست که این درمان‌ها آن‌قدر که امید داریم خوب کار نمی‌کنند و معمولا تومور در برابر آن‌ها مقاومت می‌کند.

سیگار یکی از علت‌های اصلی سرطان است.

در آمریکا طی دو دهه‌ی گذشته آمار مرگ و میر بر اثر سرطان ۲۵ درصد کاهش یافته است. براولی می‌گوید: «بیش از نصف این کاهش به دلیل کارهای پیشگیرانه بوده است.» این بدین معنیست که بعضی از سرطان‌ها که قبلا مردم را می‌کشتند کنترل شده‌اند. تقریبا یک سوم مرگ و میر ناشی از سرطان آمریکا به سرطان‌های بوجود آمده بر اثر سیگار مربوط است. این باعث شده که تنباکو قابل پیشگیری‌ترین عامل سرطان‌زا در سراسر جهان باشد. هرچند که آمار مرگ و میر پایین می‌آید، ولی آمار ابتلا به سرطان در حال افزایش است.

این تا حدی بدین خاطر است که سرطان‌های خاص اکنون بهتر تشخیص داده می‌شوند و آمارگیری از آن‌ها آسان‌تر است؛ مثل سرطان پروستات. ولی یک نکته‌ی دیگر این است که اکنون انسان‌ها به طور متوسط بیشتر عمر می‌کنند.

•  گردآوری: مجله اینترنتی زیتونی
• گردآورنده: فهیمه شجاعی