021 پروژه دانشجوی عزیزم، آقای پیمان صفوی «D۲»

بسم الله الرحمن الرحیم

خوشا بانگ قرآن و آهنگ آن         که جان و روان را کند شادمان
سراسر همه حکم  پروردگار          از او زنده راه و ره روزگار
همه حکم او را پذیرنده ایم           خدا را ز جان و ز دل بنده ایم
جهان را نماید بهشت برین           کلام خداوند جان آفرین

پرسش و پاسخ قرآنی

پرسش اول: از شخصی شنیدم که حضرت علی علیه السلام حروف مقطعه در سوره مریم را اینچنین تفسیر نمودند: «ی» یعنی یزید، «ع» یعنی عطش و کلاً تفسیر ایشان راجع به کربلا بوده است، که من این نوع تفسیر را نپسندیدم و گفتم حضرت بسیار بزگوارتر از آن هستند که حروف مقطعه را تفسیر کنند حال اینجانب در اشتباه هستم و یا آن شخص؟ لطفا راهنمایی کنید.
پاسخ: در این موضوع پسندیدن و یا نپسندیدن ملاک نیست و باید نظر متخصصین را سوال کرد و به کتب تخصصی مراجعه شود در مورد حروف مقطعه در تفسیر المیزان جلد اول، شرح و نظرات گوناگونی آورده شده است که شاید این حروف رمز هستند و یا اینکه منظور خداوند ساده تر بوده و خداوند بخواهد بفرماید که قرآن از همین حروف ساده تشکیل داده است و معجزه بی مانند بودن قرآن از همین حروف به ظاهر ساده می باشد.

در پیرامون این موضوع نظرات متفاوت است، برای مثال سوره هایی که در ابتدایشان حروف مقطعه وجود دارد، بیشترین حروف بکار رفته در آن سوره از همان حروف مقطعه اول سوره می باشد.

همچنین برخی افراد معتقدند که این حروف رمز هستند و اشاره به اسماء الهی دارد و اسم اعظم می باشند.
در تفسیر برهان روایتی در مورد حروف ابتدای سوره مریم (کهیعص) نقل شده است: امام صادق علیه السلام می فرمایند: از پیامبر صلوات الله علیه و آله سوال شده است که این حروف به چه معناست و پاسخ فرمودند: کاف یعنی انا الکافی (من کافی هستم)، هاء یعنی انا الهادی (من هدایت کننده هستم) ، یاء یعنی انا الولی (من سرپرست هستم)، عین و صاد یعنی انا الصادق الوعد (من به وعده هایم عمل می کنم).
در کتاب تفسیر برهان جلد 5 صفحه 103 روایتی از امام عسکری علیه السلام نقل شده است که فرمودند: این حروف حکایت کننده از اخبار غیب می باشد، خداوند سبحان به بنده اش حضرت زکریا علیه السلام این اخبار غیبی را اطلاع داد و آن حضرت از خداوند خواست اسماء پنج تن آل عبا را به او یاد دهد، خداوند حضرت جبرئیل علیه السلام را بر او نازل کرد و پنج تن آل عبا را به او معرفی کرد و از این پس هر موقع حضرت زکریا علیه السلام نام مبارک پیامبر صلوات الله علیه و آله و حضرت علی علیه السلام و حضرت فاطمه علیها سلام و حضرت امام حسن علیه السلام  را می شنید و بیان می کرد، همّ و غم او از بین می رفت و حالت نشاط و شادابی به او دست می داد ولی هر موقع نام مبارک امام حسین علیه السلام  را بکار می برد اشک از چشمانش جاری می شد و غم و غصه گلویش را می گرفت روزی حضرت زکریا علیه السلام از خداوند دلیلش را جویا شد و خداوند فرمود: «کهیعص» کاف یعنی کربلا، هاء یعنی هلاک العترت (اشاره به واقعه کربلا که عترت پیامبر علیهم السلام در آنجا به شهادت رسیدند)، یاء یعنی یزید، عین یعنی عطش (اشاره به عطش امام حسین علیه السلام در کربلا)، صاد یعنی صبر (اشاره به صبر امام) و وقتی این قصه را حضرت زکریا علیه السلام  شنید تا سه روز از مسجد بیرون نیامد و با صدای بلند برای امام حسین علیه السلام گریه می کرد.

پرسش دوم: در مورد این آیه که می فرماید: (عمل صالح با خود بیاورید، ده برابر آن پاداش می دهیم)، این عمل صالح به واسطه گناه زائل می شود و اگر خداوند به من توفیق داد و توبه کردم  آیا آن عمل زائل شده دوباره به نامه اعمالم برگردانده می شود یا خیر؟
پاسخ : در مورد توبه و احیای عمل صالح در سوره مبارکه فرقان دو آیه هست که می فرماید نه تنها آن اعمال خوب بر می گردد بلکه اعمال بد نیز تبدیل به اعمال خوب می شود و لطف و بخشش خداوند در این آیه متجلی شده است. خداوند در آیه 69 و 70 سوره فرقان می فرماید : يُضَاعَفْ لَهُ الْعَذَابُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَيَخْلُدْ فِيهِ مُهَانًا ﴿٦٩﴾ إِلَّا مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَأُولَـٰئِكَ يُبَدِّلُ اللَّـهُ سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ ۗ وَكَانَ اللَّـهُ غَفُورً‌ا رَّ‌حِيمًا ﴿٧٠﴾  در توضیح این آیات باید گفت کسی که خطا و گناه و اشتباه کرده ولی بعدا توبه کرده و ایمان آورده و اعمال صالح انجام داده و جبران مافات کرده است، در کل اینگونه افراد که توبه نصوح و توبه واقعی کنند و از کرده خود پشیمان شوند و ایمان بیاورند و عمل صالح انجام دهند، نگاه عفو و بخشش خداوند چنان شامل حال این افراد می شود که گناهانشان تبدیل به حسنات می شود و این از الطاف خداوند می باشد.

پرسش سوم: در سوره واقعه اشاره به سایه درختان شده است، مگر هوای بهشت گرم است که نیاز به سایه درختان می باشد؟
پاسخ: اطلاعات بشر از بهشت و جهنم در حد تمثیل و مثال است مکان های زیبا برای بشر در این دنیا مکان های سبز و خرم و درختان سایه دار و نسیم و هوای خنک است و در قرآن هم از همین مسائل که برای انسان زیبا و خوشایند می باشد مثال آورده شده است و می خواهد انسان را تشویق کند که این چنین مسائلی را که در این دنیا جستجو می کنی به صورت حقیقی و خالص در قیامت وجود دارد لذا در روایت می باشد که بهای انسان بهشت است و انسان نباید خود را به کمتر از بهشت بفروشد و این بهشت در قرآن به صورت تمثیلی  توصیف شده است.

زمین و درختان و میوه های بهشتی به غیر از نمونه های دنیایی هستند در این دنیا انسان محکوم به زوال است ولی در آن جهان انسان جاودانه است، در این دنیا هر چیزی زمان دارد یعنی ابتدا و انتها دارد ولی در آنجا اینچنین نیست برای مثال ما می دانیم که  فرشتگان خداوند وجود دارند ولی نمی دانیم آن ها چگونه موجوداتی هستند، بهشت و جهنم هم همینطور وجود دارند ولی نمی دانیم که دقیقا چکونه اند لذا آیات الهی راجع بهشت تصویرهایی را ارائه داده است تا در حد ادراک انسان باشد.

پرسش چهارم: حضرت آدم و حوا، پدر و مادر همه انسان ها بوده اند و از آیه بیست سوره اعراف این طور استنباط می کنم که شیطان با آنها صحبت کرده، پس چرا در مورد ما انسان ها که از همان جنس آدم و حوا هستیم این چنین نیست و شیطان صحبت خاصی با ما نمی کند؟
پاسخ: خداوند در سوره فلق می فرماید:  بِسْمِ اللَّـهِ الرَّ‌حْمَـٰنِ الرَّ‌حِيمِ - قُلْ أَعُوذُ بِرَ‌بِّ النَّاسِ ﴿١﴾ مَلِكِ النَّاسِ ﴿٢﴾ إِلَـٰهِ النَّاسِ ﴿٣﴾ مِن شَرِّ‌ الْوَسْوَاسِ الْخَنَّاسِ ﴿٤﴾ الَّذِي يُوَسْوِسُ فِي صُدُورِ‌ النَّاسِ ﴿٥﴾ مِنَ الْجِنَّةِ وَالنَّاسِ ﴿٦﴾

در توضیح آیات این سوره اشاره شده است به وسوسه یعنی همان تحریک هایی که در سینه و قلب اتفاق می افتد مکان این تحریک ها صدور الناس است که معنی آن سینه های مردم می باشد. کسی که تحریک و وسوسه می کند هم شیطان است که از جنس جن می باشد و هم انسانی که قبلا توسط شیطان وسوسه شده است و از عوامل شیطان می باشد.

این سوره به انسان گوشزد می کند که خطر در کمین انسان است و انسان باید به خدا پناه ببرد.
روایت شده است وقتی حضرت ابراهیم علیه السلام پسرش را به قربانگاه می برد شیطان به شکل یک پیرمرد آشکار شده و به ظاهر شروع به نصیحت کرده و سعی می کند حضرت ابراهیم علیه السلام را از قربانی کردن حضرت اسماعیل علیه السلام منصرف نماید و چون آن حضرت فهمید که این پیرمرد شیطان است با پرتاب هفت سنگ او را از خود دور می کند.

امروزه هم عمل سنگ انداختن به شیطان در مراسم حج بصورت نمادین دور کردن شیطان بزرگ از روح و جسم انسان است. همچنین نقل می شود در جنگ احد نیز شیطان به شکل انسان ظاهر شده و سعی در منحرف کردن مسلمانان را داشته است.

حال در اینجا این سوال مطرح می شود که چرا شیطان در مقابل حضرت ابراهیم علیه السلام به شکل انسان ظاهر می شود اما در مورد دیگر انسان ها این چنین نیست؟

در پاسخ باید گفت وقتی شیطان می تواند با وسوسه کار خودش را انجام دهد دیگر نیازی به آشکار شدن به شکل انسان را ندارد مگر در موارد خاص که پیشتر به آن اشاره شد.
در مورد آیه بیست سوره اعراف به صراحت گفته نشده است که شیطان به شکل انسان در آمده است بلکه بصورت وسوسه مطرح می شود که وسوسه هم در ذهن اتفاق می افتد.

پانویس ها:
---------------------------
1.  حروف مقطعه حروفی هستند که در ابتدای بعضی از سوره ها آمده و به صورت رمز می باشند و در 29 سوره از 114 سوره قرآن آمده است .کل کلمات یا حروف مقطعه، 14 کلمه می باشد و در بعضی از سوره ها به صورت تکراری آورده شده است.
اگر کل حروف مقطعه را کنار هم گذاشته و حرف های تکراری را حذف کنیم 14 حرف باقی می ماند : ا ح ر س ص ط ع ق ک ل م ن ه ی  و از ترکیب این 14 حرف جمله ی صِراطُ عَلَیٍّ حَقٌ، نُمْسِکُهُ  (راه علی علیه‌السلام حق است و مابه دامن او چنگ می زنیم) بدست می آید. (منبع: سایت دانشنامه رشد)
2.  تفسیر المیزان: المیزان فی‌تفسیر القران مفصل‌ترین و مهمترین تألیف استاد علامه، شادروان سید محمد حسین طباطبایی است. اصل این تفسیر به عربی، در 20 جلد نوشته شده و تألیف آن در رمضان 1392 به پایان رسیده است. ترجمه‌ی فارسی این اثر بالغ بر چهل جلد است. (منبع: سایت دانشنامه رشد)
3.  تفسیر البرهان از جمله تفاسير روايى است كه مؤلف آن بدون اينكه به جرح و تعديل روايات بپردازد آنها را ازكتب قديمى جمع آورى كرده و در تفسير آيات آورده است . سيد هاشم بحرانى نويسندهء تفسير البرهان از علماى بحرين و از محدثين پر تلاش شيعه در قرن دوازدهم است . (منبع: سایت راسخون)
4.  پنج تن آل عبا: منظور، پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله و اهل بیت مبارکشان است . حضرت محمد صلوات الله علیه و آله، حضرت علی علیه السلام ، حضرت فاطمه زهرا علیه السلام ، حضرت امام حسن علیه السلام ، و حضرت امام حسین علیه السلام.
5  ترجمه آیات 69 و 70 سوره فرقان: در روز قیامت عذاب او دوچندان می‏شود و همیشه به خواری در آن خواهد ماند. مگر كسانی كه توبه كنند و ایمان آورند و عمل صالح انجام دهند. پس اینان (كسانی هستند كه) خداوند بدی‏هایشان را به نیكی تبدیل می‏كند، و خداوند آمرزنده و مهربان است.
6.  آیه بیست سوره اعراف : فَوَسْوَسَ لَهُمَا الشَّيْطَانُ لِيُبْدِيَ لَهُمَا مَا وُورِ‌يَ عَنْهُمَا مِن سَوْآتِهِمَا وَقَالَ مَا نَهَاكُمَا رَ‌بُّكُمَا عَنْ هَـٰذِهِ الشَّجَرَ‌ةِ إِلَّا أَن تَكُونَا مَلَكَيْنِ أَوْ تَكُونَا مِنَ الْخَالِدِينَ ﴿٢٠﴾  پس شیطان آن دو را وسوسه کرد تا آنچه را از عورت هایشان بر آنها پوشیده بود آشکار سازد ، و گفت: پروردگارتان شما را از این درخت منع نکرد مگر آنکه مبادا دو تا فرشته شوید یا از زمره جاودانان ( در این جا ) گردید.

استاد محترم آقای رضانژاد فهادان
دانشجو پیمان صفوی همامی
اسفند ماه 1390

نظر استاد:

سلام علیکم!

درجه یک بود به طور کامل مطالعه کردم.