جریانشناسی فمینیسم (3)
بیحجابی از کدام در به خانهی ما وارد شد؟ + فیلم
«مسخ» فیلم مستندی است که در دقایقی کوتاه و با مرور اسناد بهجامانده در تاریخ، فرازونشیبهای جریان فمینیسم را در جهان و ایران به تصویر میکشد. عواملی که قانون برداشتن حجاب از سر زن ایرانی را زمینهساز شد و آنچه پیرو این قانون بر سر زن ایرانی آمد، در قسمت سوم از مستند مسخ به تصویر درآمده است که درها را برای ورود فمینیسم به ایران گشود.
گروه فرهنگیاجتماعی برهان؛ تأثیر فرهنگ و آداب و رسوم غرب تحت عنوان تجددخواهی در میان ایرانیان، به ویژه کسانی که زندگی غربی را تجربه کرده بودند، تشکیل کنگرهی زنان شرق و جمعیت بانوان به ریاست شمس پهلوی، که به ترویج بیحجابی میپرداخت، حضور خانوادهی سلطنتی بدون حجاب در قم و در پی آن ضربوشتم مرحوم آیتالله بافقی و تبعید وی توسط رضاشاه به دلیل مخالفت با ورود خانوادهی بیحجاب سلطنتی به حرم، مسافرت اماناللهخان افغان به ایران به همراه همسرش با لباس و کلاه اروپایی و بدون حجاب و مواردی از این دست، تنها نشانههایی جستهوگریخته از تمایل دربار و شخص رضاشاه پهلوی به کشف حجاب پیش از اعلام رسمی آن است.
اما در کنار همهی این نشانهها، اثرپذیری رضاشاه از اقدامات غربگرایانه و ضددینی آتاتورک، تا آن اندازه بود که وی پس از سفری به ترکیه (در 12 خرداد 1313)، اقدام به وارد کردن کلاه شاپو و برداشتن حجاب کرد و علیاصغر حکمت، وزیر معارف خود را برای پیگیری این امر مأمور نمود.
برنامهی اولیه در جهت رسمیت یافتن کشف حجاب، تصویب قانون اتحاد الشکل البسه و تبدیل کلاه در سومین سال پادشاهی رضاخان بود که در پی این مصوبه، پوشیدن کتوشلوار با کراوات و کلاه فرنگی برای مردان الزامی شد. این قانون مقاومتهای بسیاری را در پی داشت و در تیرماه 1314، به فرمان رضاشاه، معترضین متحصن در مسجد گوهرشاد، که بیش از ده هزار نفر بودند، در جوار بارگاه منور امام رضا (ع)، به گلوله بسته شدند و پیکرهای اولین شهدای راه حجاب در ایران توسط عوامل حکومت در گوری دستهجمعی دفن شد.
در پی این مقدمات، رضاشاه در 17 دیماه 1314، در جشن دانشسرای مقدماتی بر کشف حجاب تأکید کرد و این دستور به طور رسمی ابلاغ و لازمالاجرا شد. همسر و دختران شاه و همسر مسئولان کشوری، طبق برنامهای از پیش تعیینشده و برای به رسمیت شناخته شدن بیحجابی، بدون حجاب در این جشن حضور یافتند و در پی این اقدام، مطبوعات بر بیحجابی تأکید و آن را نشاندهندهی آزادی و تجدد زنان اعلام کردند.
در نهایت نیز بیحجابی زنان در مدارس و دانشگاهها اجباری شد و همزمان ممنوعیت حجاب در اماکن عمومی توسط پلیس و مأموران دولتی پیگیری شد و بسیاری از زنان محجبه به جرم داشتن حجاب چادر، مورد ضربوشتم قرار گرفتند تا مجبور شوند حجاب از سر خود بردارند.