وندال و وندایسم چیست؟

یکی از نابهنجاری‌ها، گرایش جوانان به تخریب است که در نوع خود می‌تواند شامل تخریب اموال عمومی، فضای‌سبز، جاده‌ها، دیوار‌ها و... باشد. چنین فردی را در اصطلاح جامعه‌شناسان، وندال می‌گویند و گرایش به اینگونه تخریب‌ها، وندالیسم نامیده می‌شود.

وندالیسم، مشتق از واژه وندال است. وندال، نام قومی از اقوام ژرمن ـ اسلاو به شمار می‌رفت که در قرن پنجم میلادی در سرزمین‌های واقع در میان دو رودخانه اودر و ویستول زندگی می‌کردند. آنان مردمانی جنگجو، خونخوار و مهاجم بودند که به کرات به نواحی و سرزمین‌های اطراف قملرو خود تخطی و تجاوز کرده به تخریب و تاراج مناطق و آبادی‌های متصرفه می‌پرداختند روحیه ویرانگرانه قوم وندال، سبب گردیده است که در مباحث آسیب‌شناسی، کلیه رفتارهای بزهکارانه‌ای که به منظور تخریب آگاهانه اموال، اشیاء و متعلقات عمومی و نیز تخریب و نابودی آثار هنری و دشمنی با علم و صنعت و آثار تمدن صورت می‌گیرد به گونه‌ای به وندالیسم منتسب گردد.

وندالیسم به معنای تخریب کنترل نشده اشیاء و آثار فرهنگی باارزش یا اموال عمومی است که یک ناهنجاری اجتماعی به حساب می‌آید.

در متون جامعه‌شناسی انحرافات و آسیب‌شناسی اجتماعی، وندالیسم کراراً به مفهوم داشتن نوعی روحیه بیمارگونه به کار رفته که مبیّن تمایل به تخریب آگاهانه، ارادی و خودخواسته اموال، تأسیسات و متعلقات عمومی است.

در طبقه بندی انواع جرائم، وندالیسم را به مثابه جنایتی خُرد و از انواع بزهکاری‌های نوجوانان به شمار آورده‌اند. «وندال‌های کهن»، در هجوم‌های وحشیانه خود، چیزی را ویران می‌کردند که خود نساخته بودند، اما «وندان‌های مدرن»، چیزی را نابود می‌سازند که از آنِ جامعه خودشان است.

برای وندالیسم، معادلی مانند مقابله با قانون را نیز می‌توان در نظر گرفت و به تبع آن، وندال را افراد معارض با قانون نام نهاد.

خصوصیات وندال‌ها:

اغلب وندال‌ها در گروه جنسی مذکر قرار دارند. به عبارت دیگر پسران بیش از دختران به وندالیسم که با نوعی خشونت همراه است روی می‌آورند.

کودکان، نوجوانان و جوانان بین سنین ۱۰ تا ۲۵ سال بیش از دیگر گروه‌های سنی به وندالیسم روی می‌آورند. همچنین موارد وندالیسم در مناطق شهری به مراتب بیش از مناطق روستایی است.

غالب وندال‌ها مجرد و از نظر تحصیلی ناموفقند. اغلب آن‌ها با سرخوردگی‌ها، شکست‌ها و ناکامی‌های مختلفی در زمینه‌های تحصیلی، حرفه‌ای، مالی و اجتماعی و خانوادگی مواجه بوده، دارای نوعی شخصیت پرخاشگر، بی‌ثبات، ضدجامعه، نامطمئن، کینه‌جو، ناآرام، کنجکاو، انتقام‌جو، ناشکیبا و در عین حال، مأیوسند.

آنان متعلق به خانواده‌های از هم پاشیده و دارای مناسبات و روابط خانوادگی نامطلوب با تجارب ناموفق‌اند. به نظر می‌رسد وندال‌ها از تخریب، شکستن و ایجاد بی‌نظمی و اختلال در وسایل، ابزار و تأسیسات عمومی ابراز مسرت و رضایت نموده و از ریختن سس و انواع نوشیدنی‌ها بر روی مبلمان، موکت‌ها و فرش‌های اماکن و تأسیسات عمومی، پاشیدن رنگ بر روی دیوار‌ها، نرده‌ها، تابلوی اعلانات و علائم راهنمایی و رانندگی و شیشه مغازه‌ها و نیز پاره کردن صندلی سینما‌ها، اتوبوس‌ها و قطارهای شهری به شدت لذت برده و آن را نوعی تخلیه روانی و فرو نشاندن خشم و یا تشفی و ارضاء یک نیاز یا خواسته درونی می‌دانند.

علت وندالیسم:

اگرچه بزعم آسیب‌شناسان اجتماعی همه صور و انواع نابهنجاری‌ها و نژندی‌های اجتماعی چون سرقت، قتل، قمار، قاچاق، خودکشی، فحشاء، اعتیاد، الکلیسم، وندالیسم و نظایر آنچه به مثابه انحراف (کجروی) و چه در زمره بیماری یا اختلال، معلول ناسازگاری‌های است که بر روابط فرد و جامعه حاکم است، مع الوصف باید توجه داشت که در همه دوره‌های تاریخی بنا به ماهیت و طبیعت ساختار‌ها، سازمان‌ها، نهاد‌ها و روابط اجتماعی تولید، از یکسو و سرشت روانی و طبیعت زیستی انسان از سوی دیگر، اشکال، صور و انواع خاصی از کجروی‌ها، اختلالات و ناهنجاریهای اجتماعی در جوامع بشری بروز و نمود یافته است.

هوش پایین، بیماری روانی ناشناخته، مشکلات خانوادگی و تربیتی و همچنین مشکلات اجتماعی و فرهنگی می‌تواند از مهم‌ترین عوامل ایجاد وندالیسم باشد.

وندالیسم را در زمره انحرافات و بزهکاری‌های جوامع جدید دسته بندی می‌کنند و آن را عکس العملی خصمانه و واکنشی کینه توزانه نسبت به برخی از فشار‌ها، تحمیلات، ناملایمات، اجحاف‌ها و شکست‌ها تحلیل می‌کنند.

آثار وندالیسم:

برخلاف بسیاری از جرائم و انحرافات، آثار وندالیسم مشهود و پیداست. در همه شهرهای بزرگ همه روزه ما شاهد ویرانگری تعمدی و رفتارهای غیرمسئولانه و ضداجتماعی وندال‌هایی هستیم که عمداً کمر به تخریب و نابودی هر آنچه زیباست و هر آنچه متعلق به همگان است بسته‌اند.

نقاشی‌های به نمایش درآمده در گالری‌ها، آثار باستانی و عتیقه‌های موجود در موزه‌ها، ابنیه تاریخی و اماکن مذهبی، مجسمه‌های نصب شده در میادین، پارک‌ها و اماکن عمومی، منازل خالی از سکنه، پارک‌ها و فضاهای سبز عمومی، چراغ‌های معابر، صندلی‌های اتوبوس و مترو، کتاب‌های کتابخانه‌ها، تلفن‌های عمومی و ده‌ها موضوع مورد تخریب دیگر از جمله موضوعاتی هستند که در اثر وندالیسم، متحمل خسارات و صدمات گردیده و مورد تخریب قرار می‌گیرند.

امروزه در بسیاری از شهرهای بزرگ، وندالیسم به صورت یک مشکل اجتماعی حادّ مطرح است که نه تنها سلامتی و امنیت جامعه را به مخاطره می‌اندازد، بلکه هزینه‌های مالی گزافی را تحمیل مالیات دهندگان و ساکنین این شهر‌ها می‌کند.

راه‌های مقابله با وندالیسم:

برنامه‌ریزی برای مقابله با پدیده وندالیسم به تخصص‌های ویژه‌ای نظیر روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، ‌ علوم تربیتی، طراحی شهری و مدیریت نیاز دارد و اعمال آن از طریق روش‌های متنوعی صورت می‌گیرد.

نظارت با ابزار مکانیکی که با روش‌هایی نظیر روشنایی، دوربین مدار بسته، قفل و چفت و بند، نگهبان، موانع فیزیکی و... انجام می‌شود، اولین راه‌حلی است که به ذهن می‌رسد و اغلب ناکارآمد است و حتی احتمال دارد در برخی موارد به گستاخ شدن وندال‌های حرفه‌ای منجر شود.

افزایش مشارکت و مسوولیت‌پذیری اجتماعی، تبلیغ و اطلاع‌رسانی از طریق رسانه‌ها، درونی کردن فرهنگ شهروندی.

شناخت بافت اجتماعی و جر‌م‌شناسی در سطح محلات و مناطق شهر در کنار رعایت اصول فنی طراحی و ساخت سازه‌های شهری می‌تواند گامی موثر در راستای مقابله با وندالیسم به شمار آید.

منبع: سایت به سلامت