سین حدیث به زبانی ساده (دانلود PDF)

به نام خدا

به هر سخنی كه با سند معتبر از یکی از معصومین علیهم‌السلام نقل شود حديث گفته می‌شود. علاوه بر آن، به عبارتی که عمل و تقرير آن بزرگواران را نیز برای ما نقل کند «حدیث» اطلاق می‌شود. منظور از «تقرير» اين است كه عملی در حضور یکی از معصومین علیهم‌السلام انجام شود و ایشان، آن را تأييد و يا حداقل در برابر آن، سكوت کرده و با آن مخالفت ننموده باشد.

بنابراین در تعریف حدیث می‌گوییم:

عبارتی که با سند معتبر، حاکی از سخن یا عمل و یا تقریر یکی از معصومین علیهم السلام باشد.

انواع حدیث:

حدیث به دو بخشِ «احادیث معصومین علیهم‌السلام» و «احادیث قُدسی» تقسیم می‌شود. منظور از احادیث معصومین، همان است که در تعریف حدیث، بیان شد امّا حدیث قدسی، به حدیثی گفته می‌شود که یکی از معصومین علیهم السلام، فرمایشی را از جانب خداوند متعال، بیان کند.

تفاوت حدیث قُدسی با قرآن:

گرچه آیات قرآن و احادیث قدسی از یک مبدأ، سرچشمه می‌گیرد امّا در حدیث قدسی، الفاظ و عبارات، از آنِ خداوند نیست بلکه این فقط محتوای پیام است که از طرف خدای سبحان، به یکی از معصومین علیهم‌السلام الهام شده و آن بزرگوار با بیان خودش در قالب الفاظ و کلماتی، آن را برای دیگران بیان می‌کند.

امّا راجع به قرآن چنین نیست بلکه در قرآن هم لفظ و هم محتوا، هر دو عیناً از جانب پروردگار متعال بر قلب نورانی پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله ، نازل شده و آن بزرگوار، عیناً همان الفاظ را بدون کمترین تغییری، به دیگران ابلاغ نموده‌اند.

پس به طور خلاصه می‌توان گفت:

قرآن، هم کلام خدا و هم پیام خداست. امّا حدیث قدسی، فقط پیام خداست که با کلام یکی از معصومین علیهم السلام برای ما بیان شده است.

تفاوت قرآن با احادیث و روایات:

متن قرآن، قطعی الصدور است و میان همه مسلمانان از آغاز اسلام تا کنون، کوچکترین شبهه و خدشه‌ای در استناد آیات قرآن به خدای سبحان وجود ندارد به عبارت دیگر، راجع به آیات قرآن، اطمینان داریم عیناً همین الفاظ و عبارات، بدون کمترین تغییری از ناحیه خداوند متعال بر قلب پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نازل شده است.

امّا در حدیث و روایات، اینگونه نیست بلکه برای وثوق و اطمینان به یک حدیث، لازم است علاوه بر دقّت و بررسی بر روی متن حدیث و تطابق آن با قرآن و عقل، سند حدیث نیز بررسی شود.

ارکان حدیث:

هر حدیث از دو بخش: سند و متن تشکیل شده است.

به نمونه زیر توجه کنید:

رجال حدیثی

به افرادی که نام آن‌ها در سلسله سند حدیث ذکر شده، «رجال حدیثی» اطلاق می‌شود. رجال حدیثی معمولاً انسان‌های برجسته‌ای بوده‌اند که نام آن‌ها به همراه خصوصیّات و ویژگی‌های شخصیّتی ایشان در «کتب رجالی» و «کتب أعلام»، به طور مفصّل به نقد و نظر کشیده شده است.

حال که دانستیم بررسی سند حدیث، یکی از راه‌های پی بردن به کلام معصومین علیهم‌السلام است، این مشکل پیش می‌آید که به علّت دور شدن و فاصله گرفتن از زمان معصومین علیهم‌السلام و عدم توان شناخت راویان آن زمان، چگونه می‌توانیم به عادل و راستگو بودن ایشان پی برده و شخصیت حدیثی ایشان را مورد نقد و بررسی قرار دهیم.

در کنار این سؤال، مسئله دیگری مطرح می‌شود و آن این است که در برخورد با یک راوی، نیاز به بررسی چه بُعدی از ابعاد زندگی او داریم و یا به بیانی دیگر، اگر راوی چه صفاتی داشت، ‌احادیث او برای ما حجّت و قابل اعتماد بوده و اگر چه صفاتی را داشت احادیث او ضعیف شمرده می‌شود.

راه‌های شناخت یک راوی:

شناخت راویان حدیث به سه گونه قابل تصور است:

1.            شناخت واقعی: این شناخت در صورتی ممکن است که شخصیت او از نزدیک و به صورت مستقیم مورد بررسی قرار گیرد و ما با مشاهده او بتوانیم با معیارهایی که علم رجال به ما می‌دهد، او را بشناسیم.

2.           شناخت ظاهری: این شناخت، از طریق توصیفاتی که شاهدان امر برای ما گزارش می‌دهند، به دست می‌آید. این شاهدان باید خود به طور مستقیم با راویان ارتباط داشته و ایشان را بشناسند.

آنچه مسلّم است، شناخت راویان احادیث معصومین علیهم السلام از راه اوّل و دوم برای کسانی که در این عصر زندگی می‌کنند و از زمان حضور معصومین علیهم السلام فاصله گرفته‌اند میسّر نمی‌باشد  و تنها راهی که برای شناخت راویان ممکن است راه علمی است.

3.           شناخت علمی: این نوع شناخت، از طریق روش‌ها و اسنادهای علمی و با مراجعه به کتاب‌های رجالی که در این زمینه نوشته شده‌اند، حاصل می‌شود.

به همین خاطر، شناخت «منابع رجالی» که بتوان راویان احادیث را شناخت امری بسیار مهم است.

برخی از صفات لازم رجال حدیث:

√ راستگو باشد. (صدوق باشد)

√ خوش ذهن باشد. (حفیظ باشد)

√ عادل باشد.

√ ترجیحاً شیعه 12 امامی باشد.

√ و موارد دیگر