به بهانه تولّد شاه عباس

روز تولد شاه عباس

در چنین روزی در سال ۱۵۸۷ میلادی (اول رمضان ۹۷۸ ه ق) شاه عباس کبیر در هرات به دنیا آمد. وی در بیست و چهارم جمادی الأول سال ۱۰۳۸ ه ق (۱۶۲۹میلادی) در بهشهر کنونی در گذشت و ظاهراً در کاشان مدفون شده است گویا پیکر او را بعد‌ها به یکی از اماکن متبرکه انتقال داده‌اند.

شاه عباس بین سال‌های ۱۰۳۸ – ۹۹۶ ه. ق. (۱۵۸۸ تا ۱۶۲۹ میلادی) بر ایران حکومت کرد. شاه عباس کبیر به یاری مرشد قلیخان استاجلو در سن هجده سالگی به سلطنت رسید.

وی پادشاهی سیاستمدار و قدرت طلب بود و پس از روی کار آمدن در صدد مهار امرای قزلباش بر آمد، بسیاری از آنان را قلع و قمع کرد و نهایتاً حکومت خود را در حوزه داخلی مستحکم‌تر ساخت.

شاه عباس همچنین در حوزه سیاست خارجی بر کنش متقابل و ایضاً سیاست تنش زدایی اعتقاد داشت. وی به همین منظور با عثمانیان صلح کرد و پس از احساس آرامش در جبهه غربی کشور به جنگ با ازبکان در خراسان شتافت که به مشهد و سبزوار تجاوز کرده بودند. امّا پس از آن به جنگ به عثمانی‌ها رفت و با شکست آنان تبریز و برخی مناطق را از اشغال آزاد کرد.

او به دلیل خود سرشدن قرلباش‌ها در تشکیلات نظامیان ایران سپاه قوللر (خواجگان خاص) و شاهسون ایجاد کرد و به یاری برادران شرلی از انگلستان سلاح گرم را به میان سربازان ایرانی آورد.

حس کشور گشایانه او بعد‌ها وی را بر آن داشت که تصرفات خود را افزایش دهد به همین منظور با انجام عملیات نظامی مختلف مناطقی از قفقاز و آناتولی و عراق عرب را از تصرف عثمانی‌ها خارج کرد.

وی در دوره خود در حوزه اقتصاد نیز تلاش‌های فراوانی کرد و در نتیجه روابط اقتصادی فراوان با اروپاییان برقرار کرد. او در سال هزار هجری قمری پایتخت خود را از قزوین به اصفهان منتقل کرد.

شاه عباس با استفاده از رقابت اروپایی‌ها در خلیج فارس، توانست بندر گمبرون (بندرعباس) و جزیره هرمز را از اشغال پرتغالی‌ها خارج کند.

عمارت چهل ستون، مسجد شاه، عالی قاپو و میدان نقش جهان از آثار او در اصفهان هستند. شاه عباس اول براى جلب رضایت ارامنه جلفا و مسیحیان دیگرى که در پایتخت ایران به سر می‌بردند و به دلیل ملاحظات سیاسى در سال ۱۰۲۳ هـ ق به ساختن کلیساى بزرگى در جلفا همت گماشت.

او سرانجام در سال ۱۰۳۸ ه ق درگذشت.

از نقاط تاریک سلطنت وی کشتن فرزندش صفی میرزا و نابینا کردن فرزند دیگرش خدابنده است. پس از مرگ صفی میرزا وی به سختی آزرده شد و هنگام مرگ وصیت کرد پسر صفی میرزا موسوم به سام میرزا به سلطنت برسد.