زمین در تیررس قدرتمندترین پرتوهای عالم

پرتوهای گاما همواره مرموز و در فیلم‌های علمی و تخیلی هولناک معرفی شده‌اند. دانشمندان آن‌ها را قدرتمندترین پرتوهای عالم می‌دانند. اما واقعاً چقدر درباره گاما می‌دانیم؟

انفجار پرتوهای گاما قدرتمندترین انفجار در عالم محسوب می‌شود. در کسری از ثانیه ستاره‌ای که چگالی بسیار بیشتری از خورشید منظومه شمسی دارد درون سیاه چاله‌ای فرو می‌افتد. در این هنگام لایه های خارجی آن از هسته جدا می‌شود و اتفاقی بزرگ در عالم روی می‌دهد.

در نتیجه این انفجار، پرتوهای دوقلویی از ستاره در حال مرگ خارج می شود. آنها آنقدر روشن هستند که می توان از فاصله میلیاردها سال نوری نیز مشاهده شان کرد. در اندک زمانی که کمتر از یک ثانیه به طول می انجامد انفجار پرتوی گاما آنقدر انرژی تولید می کند که بسیار بیشتر از کل انرژی تولید شده توسط خورشید در طول حیاتش است. درحقیقت با یک ابرنواختر سر و کار داریم.

پرتوهای گاما آنقدر قدرت و انرژی دارند که ردپای آنها را در فیلم های علمی و تخیلی نیز مشاهده می کنیم، جایی که قهرمان فیلم ها به نشانه برخورداری از قدرتی ماورایی آلوده به این پرتوها شده است.

اخترشناسان برای درک هرچه بهتر قدرت این پرتوها به این نکته اشاره می کنند که هر دنیای که در معرض پرتوهای یکی از این ستاره های در حال مرگ قرار بگیرد از اثرات مخرب آن در امان نخواهد بود. در خصوص زمین نیز آنها این سناریو را طرح می کنند که یک سوی آن از جانب پرتوهای مخرب گاما عملا تخریب خواهد شد. گذشته از آن لایه اوزون تبخیر شده و یا به طور کلی نابود می شود. همچنین حیات از روی زمین برچیده می شود، دقیقا مشابه همان اتفاقی که برای دایناسورها در 60 میلیون سال پیش روی داد.

اخترشناسان معتقدند کلید معمای برخی از انقراض نسل ها در تاریخ زمین را می توان در انفجار پرتوهای گاما جستجو کرد. به عقیده آنها بزرگترین و مهیب ترین تخریب صورت گرفته در زمین به 450 میلیون سال پیش مربوط می شود، زمانی که انقراض مهم Ordovician–Silurian در زمین روی داد.

در آن عصر موجوداتی که در نزدیکی سطح اقیانوس زندگی می کردند لطمات بیشتری نسبت به ساکنان اعماق متحمل شدند و این دقیقا با آنچه که دانشمندان درخصوص برخورد پرتوهای گاما با زمین ممکن است روی داده باشد مطابقت دارد.

اخترشناسان برآورد می کنند که پرتوهای گاما تا هزاران سال نوری قابلیت انتشار دارند. از این رو می توان تصور کرد که با فرض انتشار پرتوهایی از این دست در حد فاصل 5 تا 8 هزار سال نوری، زندگی ساکنان زمین می تواند در معرض خطر باشد!

برآورد اخترشناسان نشان می دهد در کهکشانی به اندازه راه شیری، وقوع انفجارهای گاما هر چند صد هزار سال یکبار روی می دهد. به گفته آنها گرچه این پرتوها مخرب هستند اما برای تخریب کامل و برجای نگذاشتن اثری از حیات، باید فاصله کمی با هدف مورد نظر داشته باشند.

به باور اخترشناسان هر 5 میلیون سال یکبار یک پرتوی گاما از نزدیکی زمین عبور می کند که می تواند به راحتی بر ما و حیات موجود در زمین تأثیرگذار باشد.

به بیان دیگر می توان گفت از زمان پیدایش زمین در 4.6 میلیارد سال پیش، این سیاره تاکنون یکهزار بار تحت تأثیر انفجار پرتوهای گاما بوده است. از این رو احتمال برخورد این پرتوها با زمین را نباید صفر در نظر گرفت اما آنقدر ضعیف است که جای هیچگونه نگرانی وجود ندارد.