باسمه تعالی

ازدواج استقراضی در ایران باستان

کمتر کسی است که نداند بر ادیان الهی ایران باستان چه رفته است و چه خرافه‌هایی که به اسم فرهنگ ایرانی بر قامت آن رعنا، وصله ننموده‌اند؛ امروز که کوس رسوایی کرده‌های گذشته‌شان، در آستانه بر ملا شدن است روشن‌فکرانه، دست پیش گرفته و در عوض اقرار به اشتباهات گذشته آباء، انگشت اتهام را از موهومات خودساخته به اسلام ناب، جهت‌دهی می‌کنند.

از طرف دیگر در یک اقدامی هماهنگ و پروژه‌ای کلان به تحریفِ تحریفات گذشته، پرداخته؛ غافل از اینکه مکتوبات پیشین و کتب منتشره سابق را نمی‌توان با جنجال و شانتاژ از اهل پژوهش، مخفی داشت.

که یک نمونه آن حقوق زن در دوران ساسانی و دین زرتشت است:

کریستیان بارتولومه یا کریستین بارتُلُمَه (به آلمانی: Christian Bartholomae) (زادهٔ ۲۱ ژانویه ۱۸۵۵- مرگ ۱۹۲۵)  از خاورشناسان مشهور آلمانى و متخصّص زبان‌شناسى تطبیقى و استاد زبان‌هاى آریایى و سانسکریت در کتاب زن در حقوق ساسانی می‌نویسد:

"ازدواج استقراضی یعنی اختیار موقّت زنی به همسری که در قید ازدواج شوهر دیگری است." (زن در حقوق ساسانی؛ صفحه 56)

این نوع ازدواج چیست؟ در این باره، کتاب «ماتیکان هزار داتستان» یا کتاب حقوق فرخ، بدین مضمون توضیح می‌دهد که:

شوهر، حق دارد زن اصلی خود را به مرد دیگری که به جهت پرستاری کودکان خود، بدون تقصیر شخصی، نیازمند به یک زن است و علاقه به داشتن یک زن را به وجه پسندیده‌ای، اظهار بدارد به طور موقّت به همسری بدهد.

• در مورد ازدواج استقراضی، شوهر اصلی، حتی می‌تواند این عمل را بدون جلب رضایت زن خود انجام دهد.

• هنگامی که شوهر اصلی، زن خود را به طور موقّت و عاریتی به شوهر دوم به همسری می‌دهد دیگر مال و دارائی زن، به شوهر دوم داده نمی‌شود.

• فرزندانی که از شوهر بدلی به وجود می‌آیند ملک شوهر اوّلی و در حکمِ کودکان یک کنیز است که برای انجام خدمت، کرایه داده می‌شوند.

• اعتراض زن، نسبت به قرارداد شوهر اصلیش، درباره واگذاری موقّت او به شوهر دیگر، بی‌اثر و بی‌اعتبار است.

مسعود رضانژاد فهادان/ 21 فروردین 94

منابع:

• متن پهلوی زرتشتی ماتیکان هزار داتستان، بخش‌های گوناگون؛
• بارتلمه، کریستین، زن در حقوق ساسانی، ترجمه ناصرالدین صاحب‌الزمانی، چاپ دوم، تهران، ۱۳۴۴