علّت تأخیر جزا تا قیامت؟!
جلسه نهم از سلسله سخنرانی‌های تفسیری  ماه رمضان استاد قرائتی در حوزه علمیه نواب
دسترسی به جلسات قبل و بعد تفسیر استاد قرائتی در حوزه علمیه نوّاب

به گزارش مجلّه اینترنتی فهادان، حجة الإسلام و المسلمین محسن قرائتی در جلسه نهم از جلسات تفسیر قرآن که هر روز با نماز ظهر و عصر در مدرسه نوّاب برگزار می‌شود، گفت:

اصل معاد، دلیل عقلی دارد ولی جزئیاتش دلیل عقلی ندارد مثل اینکه چه زمانی واقع می‌شود که حتی پیامبر صلی الله علیه و آله هم نمی‌دانند: «یَسْئَلُ أَیَّانَ یَوْمُ الْقِیامَة» (قیامت، 6).

وقتی چیزی را نمی‌دانیم چطور قبول کنیم؟

وی با طرح این سؤال که وقتی چیزی را نمی‌دانیم چطور قبول کنیم؟ گفت: برای قبول چیزی، لازم نیست همه جزئیاتش را دانست، ایمان به کلیات، ایمان به جزئیات را لازم ندارد، همچنین همه مردم، جزئیات را نمی‌دانند.

دلیل عقلی معاد

اوّل اینکه خداوند، حکیم است و دوم اینکه خداوند عادل است. امّا حکمت الهی اینگونه ثابت می‌شود که خداوند در قرآن می‌فرماید: «فَإِنَّا خَلَقْناکُمْ مِنْ تُراب‏» (حج، 5): ما قبلاً خاک بودیم، از مواد غذایی، آن گندم و میوه و سبزی ایجاد شد، این مواد، غذای والدین شد و از آن نطفه، منعقد شد و بعد نوزاد به دنیا آمد، نوزاد کم‌کم رشد کرد، صحبت کرد، تحصیل کرد و... تا اینکه 40 ساله شد، بعد از آن کم‌کم تحلیل رفت و بعد مرد و خاک شد، دوباره باد آمد ذرات او را همه جا پخش کرد، چرا این مراحل پیموده می‌شود تا دوباره انسان به خاک برسد در حالی که از اوّل خاک بود؟

حجت‌الاسلام والمسلمین قرائتی توضیح داد:

اما هیچ کوزه‌گری حاضر نیست کوزه‌ای که ساخته است را بشکند و خداوند می‌فرماید: «أَ فَحَسِبْتُمْ أَنَّما خَلَقْناکُمْ عَبَثاً وَ أَنَّکُمْ إِلَیْنا لا تُرْجَعُون‏» (مؤمنون، 115): آیا فکر می‌کنید که ما شما را بیهوده آفریده‌ایم؟ بنابراین اگر معاد نباشد کار خدا حکیمانه نیست چون ما را از خاک دوباره به خاک رسانده است.

عدل الهی

وی افزود: مردم دو دسته هستند، «فَمِنْکُمْ کافِرٌ وَ مِنْکُمْ مُؤْمِنٌ» (تغابن، 2): عده‌ای خوب و عده‌ای بد. همچنین در این دنیا جزا نیست چون افراد زیادی می‌بینیم که جنایتکار هستند ولی زندگی‌شان مرفه است، قرآن می‌فرماید: «افَأُهْلِکُوا بِالطَّاغِیَة» (الحاقه، 5): گاهی خدا افرادی را گوش‌مالی می‌دهد ولی اینطور نیست که تمام جزاها در دنیا باشد، پس باید معاد بر پا شود.

چرا خداوند جزا را به آخرت موکول کرد؟

وی با اشاره به اینکه چرا در این دنیا جزا نیست و چه اشکالی داشت که جواب خوبی و بدی را نقدی در دنیا بگیریم؟ گفت:

اوّل اینکه برای پاداش برخی عبادت‌ها دیگر انسان زنده نیست، مثل شهید، که نیست تا پاداشش را بگیرد، برخی اوقات هم امکان جزا نیست، مثل کسی که هروئین تولید کرده و هزاران نفر را نابود کرده، جزایی در این دنیا برای او نیست جز اعدام و اعدام در ازاء یک جوان، بیشتر نیست: «قُلْ مَتاعُ الدُّنْیا قَلیلٌ» (نساء، 77).

همچنین گاهی نیز اگر در این دنیا جزا داده شود ظلم به دیگران است، مثلاً اگر به یک مظلوم، سیلی بزنم و بعد دستم فلج شود، خانواده من و فامیلم هم ناراحت شده و اذیّت می‌شوند، امّا در آخرت فقط خودم جزا می‌بینیم: «وَ لا یَسْئَلُ حَمیمٌ حَمیماً» (معراج، 10)، حمام، آب داغ است و حمیم رفیق داغ، یعنی بهترین رفیق انسان نیز در قیامت از رفیقش احوال نمی‌پرسد.

وی افزود: بنابراین انسان قابل پیش‌بینی نیست و عدل الهی اقتضا می‌کند که قیامت باشد، مثل یهودیان که از ماهی‌گیری در روز شنبه منع شدند، اما خانه آن‌ها در کنار دریا بود «الَّتی‏ کانَتْ حاضِرَةَ الْبَحْرِ إِذْ یَعْدُونَ فِی السَّبْت» (اعراف، 163)، می‌دیدند که ماهی‌ها شنبه‌ها بیرون می‌آیند و در روزهای دیگر هفته نمی‌آیند: «إِذْ تَأْتیهِمْ حیتانُهُمْ یَوْمَ سَبْتِهِمْ شُرَّعاً وَ یَوْمَ لا یَسْبِتُونَ لا تَأْتیهِم‏» (اعراف، 163)، سپس یهودی‌ها حوضچه‌ای ساختند که آب دریا به آن می‌ریخت و شنبه‌ها آن را باز می‌کردند تا ماهی‌ها درون حوضچه بریزند و بعد راهش را مسدود می‌کردند و یکشنبه ماهی‌ها را صید می‌کردند.

وی با اشاره به خاطره‌ای، گفت: الان هم همینطور هستند، چند سال پیش ماه رمضان به آمریکا رفتم، روزی شخصی آمد و گفت من همشهری شما هستم، اسم پدرش را که گفت شناختم، من را برد و محله قالی‌فروشان را نشانم داد و گفت: یهودی‌های قالی‌فروش شنبه کلیدشان را به من می‌دهند و می‌گویند اگر مشتری آمد قالی‌های ما را هم بفروش، یکشنبه پولش را به ما بده.

انواع علم غیب

زمان قیامت برای احدی روشن نیست، خدا علم غیبش را به برخی می‌دهد ولی خدا دو نوع علم غیب دارد که یکی علم غیب ویژه است و در دعا داریم که به حق علم غیبی که به کسی نمی‌دهی.

چگونه وقتی دوباره خاک شدیم خدا محشومان می‌کند؟

اما وقتی پوسیده شدیم و ذرات خاک در مکان‌های مختلف پخش شد خدا چطور ذرات پخش شده را جمع می‌کند؟ مثال دنیوی آن این است: دوغ را در مشک می‌ریزیم، ذرات چربی در آن پخش است ولی وقتی آن را خوب می‌زنیم چربی‌ها جدا می‌شود خدا نیز می‌فرماید: «إِذا زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زِلْزالَها» (زلزال، 1): من زمین را می‌زنم. همچنین الان هم ما از ذرات خاک پخش شده هستیم چون هر ماده غذایی از شهر و خاکی آمده و والدین آن را خورده‌اند.

شواهدی برای زنده شدن مرده در همین دنیا

در دنیا هم نمونه‌های عملی زنده‌شدن بوده است، حضرت موسی علیه‌السلام هفتاد نفر را به کوهستان برد و گفتند می‌خواهیم خدا را ببینیم، بعد خداوند در کوه جلوه کرد، حضرت موسی بیهوش شد و بقیه مردند و خدا دوباره زنده‌شان کرد، حضرت عیسی علیه‌السلام هم مرده‌ها را زنده می‌کرد و این دلیل معاد است.

سه مدل بدن داریم:

1- در دنیا بدن کار می‌کند و روح در بدن است؛

2- وقتی می‌خوابیم، روح بیرون می‌رود ولی بدن کار می‌کند. (فقط پریسپری که چیزی بین جسم و روح است در بدن می‌ماند.)

3- وقتی می‌میریم، هم روح می‌رود و هم بدن کار نمی‌کند.

به خواب می‌گویند قالب مثالی، ولی ما برای آسانی می‌گوییم بدن سبک که انسان ممکن است با بدن سبک در خواب، کیلومترها سفر کند یا پرواز کند، همچنین در دنیا با بدن سنگین، زندگی می‌کنیم، در برزخ با بدن سبک، زندگی می‌کنیم دوباره در قیامت با بدن سنگین زنده می‌شویم.

علّت روانشناختی انکار معاد

وی با اشاره به اینکه کسانی که قیامت را قبول ندارند می‌خواهند راحت باشند، گفت: قرآن می‌فرماید: «بَلْ یُریدُ الْإِنْسانُ لِیَفْجُرَ أَمامَه‏، یَسْئَلُ أَیَّانَ یَوْمُ الْقِیامَة» (قیامت، 5 و 6): انسان حاشا می‌کند و سؤال می‌کند کی قیامت است؟ مثلا می‌خواهد غیبت کند می‌گوید اصلا غیبت ندارند تا راه برای زبانش باز شود.

• منبع خبر: سایت حوزه علمیّه نوّاب
• ویرایش شده توسّط مجلّه اینترنتی فهادان