در این سری، به تدریج میتوانید خلاصه و فشردهای از علم نحو را مطالعه کنید که در حقیقت، ترجمه و خلاصه کتاب صمدیه است.
کلیّات علم نحو
1- علم نحو
تعریف: علم به قواعدی است که بواسطه آن قواعد و حالات کلمات عرب از جهت اعراب و بنا، فهمیده میشود.فایده: حفظ زبان از خطای در گفتار
موضوع: کلمه و کلام
تعریف کلمه: لفظی است که به صورت مفرد، وضع شده یعنی مرکب نیست.
اقسام کلمه: اسم، فعل، حرف
تعریف کلام: چیزی است که فایده میدهد مخاطب را بوسیلة إسناد یعنی نسبت یک کلمه به کلمهای دیگر بگونهای که سکوت برآن صحیح باشد.
اقسام کلام: اسمیه، فعلیه
- اسمیه: جملهای که با اسم شروع میشود.
- فعلیه: جملهای که با فعل شروع میشود.
2- اسم
تعریف: کلمهای است که معنایش مستقل است و زمان ندارد.اقسام: ذات _ معنی / نکره _ معرفه / مذکر _ مؤنث
- اسم ذات: اگر اسمی برای ذاتی وضع شده باشد به آن اسم عین گویند، مانند: زید
- اسم معنی: اگر اسمی برای معنایی وضع شده باشد به آن اسم معنی گویند. مانند: ضَرْب
- معرفه: اسمی است که دلالت بر شئ مشخص میکند مانند زید
- نکره: اسمی که دلالت بر شئ نامشخص میکند مانند: رجل
- مذکر:
- مونث: انواع تأنیث: حقیقی _ مجازی / لفظی _ معنوی
مجازی: کلمهای که فقط با آن معامله مؤنث میکنند ولی حقیقتاً مونث نیست. مانند: جهنم
لفظی: کلمهای که در لفظش علامات تأنیث (تاء تانیث، الف مقصوره، الف ممدود) وجود دارد.
معنوی: کلمهای که در لفظش علامت تأنیث وجود ندارد.
3- فعل
تعریف: کلمهای است که معنایش مستقل است و مقترن به یکی از زمانهای سه گانه میباشد.اقسام: ماضی، حال، مستقبل (مضارع)، امر
تعریف ماضی: فعلی که برای زمان گذشته وضع شده باشد. مانند: ضَرَبَ زد درگذشته
خصوصیات ماضی: «تا»های چهار گانه، مختص ماضی است تَ تِ تُ تْ و اغلب مبنی بر فتح است.
تعریف مستقبل و حال: فعلی است که برای زمان حال یا آینده وضع شده است و معرب میباشد.
خصوصیات مستقبل و حال: سین و سوف، حرف جازم لم، حروف أتین
تعریف امر: فعلی که فقط برای زمان حال، وضع شده است و راه تشخیص آن، اینست که معنای امری دارد.
خصوصیتش: قبول نون تأکید خفیفه و ثقلیه
منبع: http://adabiat-arab.blog.ir