نماد فروهر از کجا آمده است؟

فُروهَر/ فَرْوَهَر/ فْرَوَهْر/ فَرَوَهْر/ فَرَوَشی؛ «فْرَ» به معنای پارا و پیشین (با فَـرّ اشتباه نشود) و وَهَر به معنای باور، در مجموع معنای «باور پیشین» را می‌دهد. (منبع: فرهنگ‌نامه ایران؛ ذیل لغت: فَرَوَهَر/ فَرَوَشی)

بسیاری از وطن‌پرستان، نماد فروهر را نمادی ایرانی و نماد زرتشتیان می‌دانند، ولی حقایق تاریخی، چیز دیگری را نشان می‌دهند. هر چند واژۀ فروهر، واژه‌ای ایرانی انگاشته شده است، ولی نماد فروهر پیش از آنکه در ایران دیده شود، در سرزمین‌های دیگر وجود داشته است.

کهن‌ترین موارد استفاده از این نماد در ایران، زمان داریوش اوّل، و استفاده از آن در کتیبه بیستون و تخت جمشید است:

نماد فروهر در تخت جمشید

نماد فروهر در کتیبه بیستون

زمان حیات داریوش اوّل را، بین ۵۴۹ تا ۴۸۶ پیش از میلاد مسیح و زمان ساخت بیستون را ۵۲۰ پیش از میلاد مسیح می‌دانند[۱]؛ همچنین قدیمی‌ترین بخش تخت جمشید مربوط به ۵۱۸ قبل از میلاد مسیح می‌شود[۲]. پس کهن‌ترین زمانی که می‌توان برای این نماد در آثار کشف شده در ایران یافت، حدود ۵۱۸ سال پیش از میلاد مسیح است.

در مقابل، در موزۀ بریتانیا[۳] می‌توانیم نماد «آشوری» زیر را که در قصر نمرود کشف شده است و مربوط قرن نهم پیش از میلاد مسیح است و بین سال‌های ۸۶۵ تا ۸۶۰ پیش از میلاد مسیح تاریخگذاری شده است و احتمالاً مربوط به شَمَش (خدای آفتاب آشوریان و بابلیان که در حماسه گیلگمش هم بدان اشاره شده است) می‌باشد، را ببینیم:

اثری آشوری مربوط به قرن نهم پیش از میلاد

شباهت این اثر به نماد فروهری که از زمان داریوش تا به امروز وجود دارد، انکارناپذیر است.

پانوشت:

[۱] United Nations Educational، Scientific and Cultural Organization

[۲] «میراث جهانی تخت جمشید». سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۸ فوریه ۲۰۱۳. بازبینی‌شده در ۲۰ مه ۲۰۱۱.

[۳] British Museum room B، panel ۲۳

[۴] فرزانه زرین پوش، مقاله فروهر، نگارهٔ بالدار زرتشتیان، مجلهٔ رشد آموزش تاریخ، ش. ۲۰ (پاییز ۱۳۸۴) ص22

منبع: پایگاه فِرَق و ادیان